Şifreleme Varlıklarının Hukuki Statüsü: Bir Bitcoin Soygunu Üzerine Düşünceler

Giriş

Son yıllarda, şifreleme teknolojisinin gelişimiyle birlikte, Bitcoin, Ethereum, Tether gibi şifreleme paraları giderek daha fazla tanınmaktadır. Bu dijital varlıklar kod ve veri olarak görünse de, içerdiği değer, devredilebilirlik ve tek sahiplik özellikleri, onları belirgin bir mülkiyet niteliğine sahip kılmaktadır. Çin'de, ilgili düzenlemeler sanal paraların yasal para olarak dolaşımını ve spekülasyon faaliyetlerini açıkça yasaklasa da, yargı pratiğinde sanal paralar "belirli sanal ürünler" veya "veri tabanlı mülkiyet" statüsünde yaygın olarak kabul edilmektedir.

Ceza adaleti alanında, sanal para ile ilgili suç davalarının sayısı her yıl artmakta olup, bu davalar genellikle dolandırıcılık, hırsızlık ve bilgisayar suçları gibi türlere odaklanmaktadır. Ancak, sanal parayı doğrudan şiddet veya zorlayıcı yöntemlerle elde etme amacıyla gerçekleştirilen "soygun türündeki davalar" oldukça nadirdir. Bu nedenle, 2021 yılında Jiangxi Yichun'de meydana gelen bir Bitcoin soygun davası ((2022) Gan 09 Ceza Son 9) geniş bir ilgi uyandırmıştır. Bu dava, kendine özgü ve karmaşık yapısı nedeniyle, ceza uygulamaları içinde tipik bir örnek haline gelmiş ve şifreli varlıkların ceza davalarındaki nitelendirilmesi ve ceza tayini için önemli bir referans sağlamıştır.

I. Olayın Gözden Geçirilmesi: Başarısız Bir Bitcoin Soygunu Planı

Olayın nedeni, Lai'nin kripto paradan zarar etmesi sonucu suç işleme isteği duymasıdır. Mayıs 2021'de, Lai, öğretmen Peng'in en az 5 Bitcoin'ine sahip olduğunu (o sırada birim fiyatı yaklaşık 255.000 RMB) öğrendi ve Bitcoin'i soygun yoluyla elde etmeyi planladı. İnternette ortak arayışına çıktı ve X, hemen yanıt verdi.

İki kişi buluştuktan sonra, otelde detaylı bir soygun planı hazırladılar: En az 4 kişi toplamak için, Lai bir yatırım bahanesiyle hedefle görüşecek, diğerleri ise Bitcoin hesap şifresini kontrol edip talep edecek. Bunun için, Lai naylon bağlayıcılar bile hazırladı ve diğer potansiyel ortaklarla iletişimi sürdürdü.

Ancak polis, ipuçlarına dayanarak hızlı bir şekilde harekete geçti ve 11 Mayıs öğleden sonra iki kişiyi olay yerinde yakalayarak suç planının henüz uygulanmadan sona ermesini sağladı.

İlk derece mahkemesi, Lai'yi soygun suçundan üç yıl hapis cezasına ve X'i bir yıl hapis cezasına çarptırarak para cezası verdi. İkinci derece mahkeme, davanın soygun hazırlık aşamasına ait olduğunu, gerçek mal kaybına neden olmadığını ve Bitcoin değerine makul bir değerlendirme yapılmadığını düşündü; bu nedenle, Lai'nin cezasını bir yıl altı ay, X'in cezasını dokuz ay olarak değiştirdi ve ceza süresini önemli ölçüde azalttı.

İki, Bitcoin soygunu soygun suçu oluşturur mu?

Bu davanın bir temel tartışma noktası şudur: Bitcoin’in gasp edilmesi, Ceza Kanunu anlamında bir gasp suçu oluşturur mu? Mahkemenin geçerli kararı olumlu bir cevap vermiştir.

Soygun suçu, şiddet, tehdit gibi yöntemlerle kamu veya özel mülkü gasp etme eylemidir. Bitcoin esasen bir dizi şifreleme verisidir, ancak değiştirilebilirlik, devredilebilirlik ve gerçek piyasa değeri gibi özelliklere sahiptir; bu yüzden "genel mülk" tanımının ana özellikleri olan yönetilebilirlik, devredilebilirlik ve değer taşır.

İkinci derece mahkeme ilgili departmanın bildirisini alıntılayarak Bitcoin'i "belirli sanal bir ürün" olarak değerlendirmiştir. Her ne kadar para statüsüne sahip olmasa da, yasal olarak korunması gereken "veri türü mülk" olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, Bitcoin'i soymak ile geleneksel olarak nakit veya maddi varlıkları soymak arasında özünde bir fark yoktur; her ikisi de başkalarının mülk menfaatlerine yönelik bir ihlal oluşturmaktadır.

Bu davada sanığın soygun eylemini gerçekleştirmeye geçememiş olmasına rağmen, hazırlık araçları bulundurması ve ayrıntılı bir plan yapma eylemi soygun suçunun hazırlık aşamasını oluşturmuştur. Mahkeme ilgili yargı yorumlarını birleştirerek, sonunda eyleminin soygun suçu oluşturduğuna karar vermiş, ancak cezada indirim yapmıştır.

Üç, sanal para suçlarıyla ilgili ceza değerlendirmesi: Mülk değerinin belirlenmesi anahtardır

Sanal para ile ilgili soygun davalarında, davranış şeklinin yanı sıra, "soygun miktarı"nın büyüklüğü de ceza tayininde önemli bir unsurdur. Ancak, şifreleme varlıklarının makul bir şekilde değerlemesi, yargı pratiğinde büyük bir sorun haline gelmiştir.

Birinci derece mahkemesi, olay anındaki Bitcoin'in piyasa fiyatını esas alarak, bunun "özellikle büyük bir miktar" olduğunu ve cezanın ağırlaştırılması gerektiğini düşündü. Ancak, ikinci derece mahkemesi farklı bir görüş sundu: birincisi, davanın icra aşamasına girmediği, fiilen mal elde edilmediği; ikincisi, Bitcoin'in yurtiçinde yasal bir ticaret piyasası olmadığı ve fiyat belirlemenin net bir standarda sahip olmadığı; üçüncüsü, soygun suçunun mahkumiyetinin fiilen ele geçirilen miktara dayandırılması gerektiği, önceden planlama aşamasında değerin kesin olarak belirlenmesinin zor olduğu.

İkinci derece mahkeme, sanal para gibi şifreleme varlıklarının değerinin belirlenmesinin "kaybı telafi etme" ilkesine uyması gerektiğini vurguladı ve mağdurun gerçek kaybını temel esas olarak aldı. Ana referans faktörleri arasında: mağdurun satın alma fiyatı (öncelikli olarak uygulanır), olay anındaki işlem platformu fiyatı (satın alma kaydı yoksa) ve satış fiyatı (varsa) yer almaktadır.

Mahkeme aynı zamanda, ülkemizin Bitcoin'in para statüsünü tanımadığına dikkate alarak, özel mülkiyetin ve devrinin yasaklanmadığını belirtmiştir. Bu nedenle, mağdurun sanal varlıkları yasal olarak elinde bulundurması yasal koruma altında olmalıdır.

Sonunda, temyiz mahkemesi "büyüklüğü büyük" olarak nitelendirilen soygun için ağırlaştırıcı bir ceza vermemeye karar verdi, bunun yerine soygun hazırlık aşamasının tehlikesini, kullanılan yöntemleri ve somut riskleri dikkate alarak iki sanık için nispeten hafif bir ceza verdi. Bu, yargı organlarının yeni nesil mülkiyet suçlarıyla ilgili davaları ele alırken sergiledikleri makul ve temkinli yaklaşımı yansıtmaktadır.

Dört, Sonuç: Şifreleme Varlıkların Hukuki Korumasının Gelecek Görünümü

Bu davanın kararı, sanal para soygununa dair davalara önemli bir referans sağlamakla kalmadı, aynı zamanda net bir mesaj da verdi: Sanal paranın mülkiyet niteliği, Çin ceza hukuku uygulamalarında geniş çapta kabul edilmiştir.

Mevcut yasal çerçeve altında, Bitcoin gibi şifreleme varlıklarının para niteliği olmasa da, önemli mülk değeri tanınmıştır. Bu tür varlıklara karşı hangi yasadışı yollarla saldırı yapılırsa yapılsın, eylem sahibinin yasadışı edinme amacı olduğu sürece, mülkiyet suçları kapsamına alınacaktır.

Dijital ekonominin derinleşmesiyle birlikte, şifreleme varlıklarını içeren ceza davaları giderek daha çeşitli hale gelecek ve yargı organları daha fazla yeni ve karmaşık davalarla karşılaşacak. Gelecekteki yasalar, sanal paranın hukuki niteliğini, piyasa değerleme standartlarını ve verilerin ile mülkün sınırlarını daha da netleştirmelidir, böylece daha birleşik ve stabil yargı kararları kuralları oluşturulabilir. Aynı zamanda, ilgili alanlardaki hukuk profesyonellerinin de bu yeni ortaya çıkan alanın zorluklarıyla daha iyi başa çıkabilmek için uzmanlık bilgilerini sürekli olarak geliştirmeleri gerekmektedir.

Görülebilir ki, şifreleme varlıkları giderek daha fazla yasal tanınma ve koruma elde edecek ve bunların sahiplerinin yasal haklarını ihlal eden herhangi bir eylem de yasal olarak sert bir şekilde cezalandırılacaktır. Bu eğilim yalnızca yatırımcı haklarının korunmasına yardımcı olmakla kalmayacak, aynı zamanda dijital ekonominin sağlıklı gelişimi için önemli bir yasal güvence sağlayacaktır.